รังสีเอกซ์

ดาราศาสตร์รังสีเอกซ์ ศึกษาวัตถุและปรากฏการณ์ทางดาราศาสตร์ที่แผ่รังสีที่ความยาวคลื่นรังสีเอกซ์ เนื่องจากชั้นบรรยากาศของโลกดูดซับรังสีเอกซ์ไว้เกือบทั้งหมด กล้องโทรทรรศน์และเครื่องตรวจจับรังสีเอกซ์จึงถูกนำขึ้นไปบนที่สูงหรือในอวกาศโดยบอลลูนและยานอวกาศ ในปี พ.ศ. 2492 เครื่องตรวจจับบนจรวดที่เปล่งเสียงได้แสดงให้เห็นว่าดวงอาทิตย์ปล่อยรังสีเอกซ์ออกมา แต่เป็นแหล่งพลังงานที่อ่อนแอ ต้องใช้เวลาอีก 30 ปีจึงจะตรวจจับรังสีเอกซ์จากดาวฤกษ์ธรรมดาดวงอื่นๆ ได้อย่างชัดเจน เริ่มจากดาวเทียม Uhuru X-ray (เปิดตัวในปี 1970) หอสังเกตการณ์อวกาศที่สืบต่อกันมาได้นำเครื่องมือที่มีความซับซ้อนมากขึ้นเรื่อยๆ เข้าสู่วงโคจรของโลก นักดาราศาสตร์ค้นพบว่าดาวฤกษ์ส่วนใหญ่ปล่อย รังสีเอกซ์ ออกมา แต่โดยปกติแล้วจะเป็นเพียงเศษเสี้ยวเล็กๆ ของพลังงานที่ปล่อยออกมา ซากซุปเปอร์โนวาเป็นแหล่งรังสีเอกซ์ที่ทรงพลังกว่า แหล่งที่มาที่แข็งแกร่งที่สุดที่รู้จักในกาแล็กซีทางช้างเผือกคือดาวคู่บางดวง ซึ่งดาวดวงหนึ่งน่าจะเป็นหลุมดำ นอกจากจุดกำเนิดมากมายแล้ว นักดาราศาสตร์ยังพบพื้นหลังที่กระจายของรังสีเอกซ์ที่เล็ดลอดออกมาจากทุกทิศทุกทาง ซึ่งแตกต่างจากรังสีคอสมิกพื้นหลัง ดูเหมือนว่าจะมีแหล่งที่มาจากระยะไกลจำนวนมาก หอสังเกตการณ์รังสีเอกซ์จันทราและดาวเทียมรังสีเอกซ์ XMM-นิวตัน (ทั้งคู่เปิดตัวในปี 2542) ได้ค้นพบมากมายเกี่ยวกับธรรมชาติและปริมาณของหลุมดำในจักรวาล วิวัฒนาการของดวงดาวและดาราจักร ตลอดจนองค์ประกอบและกิจกรรมของซูเปอร์โนวา เศษ